Hoe pak je eenzaamheid aan?

Hoe pak je eenzaamheid aan: Een wetenschappelijke benadering

Wie eenzaamheid wil bestrijden, doet dat het beste volgens wetenschappelijk onderbouwde methodes. Waarvan gebleken is dat die werken. Hier lees je volgens welke wetenschappelijke principes Resto van Harte te werk gaat. Wij hebben dit uitgebreid vastgelegd in onze interventiebeschrijving. Die beschrijving is het uitgangspunt voor onze acties.

Wat is eenzaamheid? Een definitie

Wetenschapper John Cacioppo heeft veel geschreven over eenzaamheid. Dit is zijn definitie: Eenzaamheid is een negatief gevoel dat zich kenmerkt door een gemis aan sociale relaties. Mensen hebben de behoefte om zich verbonden te voelen met betekenisvolle anderen. Mensen die ze kunnen vertrouwen, die hen een doel in het leven geven en met wie zij samen kunnen werken om te overleven en zichzelf te ontplooien (J.T. Cacioppo & B. Patrick, 2008).

Wie zijn eenzaam?

Vaak wordt gedacht dat vooral ouderen eenzaam zijn (en achter de geraniums zitten). Maar er is eenzaamheid bij verschillende groepen: ouderen, jongeren, vrouwen én mannen. Eenzaamheid komt daarnaast voor in alle leeftijdsgroepen. Bijna twee derde van de jongvolwassenen is eenzaam (Gezondheidsmonitor jongvolwassenen 2022). Tegelijkertijd durven jongeren daar vaak niet over te praten (Coop Foundation). Bijna de helft van de Nederlanders voelt zich eenzaam, schrijft de overheid. En 1 op de 7 Nederlanders voelt zich zelfs erg eenzaam.

Verschillende soorten eenzaamheid

Een gebrek aan sociaal contact buiten de deur zorgt soms voor eenzaamheid. Dit heet sociale eenzaamheid. Maar: Mensen die weinig sociaal contact hebben zijn niet altijd eenzaam. En andersom kunnen mensen die veel sociaal contact hebben, zich toch eenzaam voelen. Dit blijkt uit het onderzoek ‘Sociale samenhang’ van het CBS. Voor dit onderzoek vulden bijna 7.000 mensen vragen in over eenzaamheid (CBS, 2023). Wie emotioneel eenzaam is, mist vaak een partner. Je mist een hechte, intieme band met een ander persoon. Vrouwen voelen zich vaker emotioneel eenzaam terwijl mannen vaker sociaal eenzaam zijn (Gezondheidsmonitor 2016).

Lees hier verder over de oorzaken van eenzaamheid.

Doelen stellen

Bij eenzaamheidsbestrijding moet je gericht te werk gaan. Dat zeggen de onderzoekers Bouman en Van Tilburg (2020). Je kan niet zomaar ‘iets’ tegen eenzaamheid doen. Het is belangrijk om eerst te weten wat je wilt bereiken. Eenzaamheid voorkomen is bijvoorbeeld een ander doel dan eenzaamheid tegengaan. Elk doel pak je weer anders aan. Dit is het doel van Resto VanHarte: ‘Het terugdringen van het sociale isolement en de sociale uitsluiting van mensen en groepen en het bevorderen van de participatie van geïsoleerde mensen en groepen aan het maatschappelijk verkeer’. In dit doel zitten meerdere subdoelen besloten.

Subdoelen stellen

Als je als organisatie aan jezelf een hoofddoel hebt gesteld, is het vervolgens zaak om er subdoelen bij te definiëren. De onderzoekers Bouman en Van Tilburg bekeken maar liefst 119 eenzaamheidsinterventies die zij wisten samen te vatten tot vier subdoelen. Zij constateerden dat dit subdoelen zijn die echt helpen om eenzaamheid tegen te gaan. Het hoofddoel van Resto van Harte past in de eerste drie subdoelen.

• Het verbeteren (of vergroten) van het sociale netwerk
• Het vergroten van het gevoel erbij te horen
• Het vergroten van het gevoel betekenis te hebben
• Het vergroten van intimiteit

Maar met alleen het vaststellen van subdoelen ben je er nog niet. De onderzoekers ontdekten dat er zeven werkzame elementen zijn om deze subdoelen te bereiken. Lees hier welke werkzame elementen dit zijn en hoe Resto van Harte deze toepast.

De subdoelen van Resto VanHarte

Onze subdoelen passen goed in het format van Bouman en Van Tilburg. Ze geven weer wat we willen bereiken voor de gasten en vrijwilligers van onze restaurants. Om het nog concreter te maken hebben we extra subdoelen opgesteld, die goed aansluiten bij ons hoofddoel:

• Bevorderen van sociale participatie
• Bevorderen van sociale cohesie in de wijk
• Ontwikkelen van competenties voor maatschappelijke participatie
• Vergroten van toegang tot en bekendheid met publieke diensten en voorzieningen in de wijk

De impact

Het is belangrijk om te meten of onze wetenschappelijke benadering werkt. Helpt ons werk om eenzaamheid tegen te gaan? Daarover gaan we graag in gesprek met onze gasten. Zo weten we beter of we onze doelstellingen bereiken. Met onze enquêtes onder gasten en vrijwilligers meten we de impact van onze activiteiten. Dit onderzoek doen we samen met onderzoekers van Avance Impact. Lees hier meer over dit impactonderzoek.